Gebelik her anne adayı için heyecan ve keyif verici bir dönemdir. Bebeğin hareket ettiğinin hissedilmesi, gövdede meydana gelen değişiklikler, bebek için hayeller kurmak, alışveriş yapmak anne adayını mutlu kılar. Ancak madalyonun bir de öteki yüzü vardır.Gebeliğin son dönemleri yaklaştıkça heyecan ile birlikte bir takım rahatsızlıklar da artar. Bunların belli başlıları nelerdir ve başa çıkmak için neler yapılabilir?
Uykusuzluk
42. haftadan itibaren gebelik miad geçmesi olarak adlandırılır.
Bu haftanın sonunda yani 42. haftaya girdiğinizde henüz doğum başlamamışsa doktorunuz doğumu gerçekleştirmek için size bazı önerilerde bulunacaktır.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, sizin son adet tarihinizin ilk gününü doğru olarak hatırlamanız ve bu son adet tarihinin gebeliğin ilk haftalarında yapılan bir ultrasonla teyit edilmiş olmasıdır.
Tıbbi inceleme ve önceki ultrason incelemelerinizin dikkatli bir şekilde gözden geçirilmesi sonrasında gebeliğin gerçekten 42. haftaya girdiği belirlendiğinde (bu haftanın bitiminde) doğum gerçekleştirilmelidir.
*Normal doğuma engel teşkil edecek bir durum saptanmamışsa doğum eylemi suni sancıyla başlatılmaya çalışılır.
*Normal doğuma engel teşkil edecek bir durum söz konusuysa doğum sezaryenle gerçekleştirilir.
Evet, işte sihirli rakam: 40. Bu haftanın sonunda doğum yapmış olma olasılığınız yüksek. Belki de biraz daha bekleyeceksiniz. Panik olmayın. Olağan doktor kontrollerinize gitmeye devam edin. Doktorunuzun, hastanenin ve gerekli olan diğer telefonların yazılı olduğu kağıdı tetkiklerinizin bulunduğu doğum dosyasına yerleştirin ve bu dosyayı görünür bir yerde bulundurun.
Mutlaka muhtemel bir trafik sıkışıklığı durumunda hastaneye ulaşabileceğiniz kestirmeleri de öğrenmişsinizdir. Arabanın benzin deposu dolu değil mi?
Doğum sancılarınızın başlaması dışında doktorunuza hemen haber vermeniz gereken diğer durumları da hatırlayın: Bebek hareketlerinin azalması, suyunuzun gelmesi, kanama olması, karnınızda şiddetli ağrılar veya normalden farklı bir şeyler olduğunu düşündüğünüz her durumda doktorunuzu arayın.
Epizyotomi'nin ne olduğunu biliyor musunuz? "Dikişli doğum" olarak tabir edilen bu kesi, bebeğinizin daha rahat doğabilmesi için, doğumdan birkaç dakika önce uygulanır. Daha sonra da kendiliğinden eriyen ipliklerle dikilir.
Bebeğin doğması esnasında perinede (perine makat ile vajina arasında bulunan kas ve kılıflardan oluşan ciltle örtülü yumuşak dokudur) düzensiz ve fazla yırtık oluşacağından şüphelenilen her durumda bu kesi yapılır. Epizyotomi düzgün bir kesi olduğundan kolay tamir edilir ve genellikle çok iz bırakmaz. İlk doğumda epizyotomi uygulanma olasılığı oldukça yüksekken, doğum sayısı arttıkça epizyotomi yapılma oranı da azalır.
Normal doğum yapan kadınlarda "sarkmalar" daha fazla mı olur?
Bir ya da iki kez gayet normal seyreden doğum yapmış kadınlarda ileriki yaşlarda "sarkma" oluşma olasılığı çok düşüktür. Oluştuğunda da düzeltmeye yönelik çeşitli operasyonlar vardır.
Evet, artık sınıra girdiniz. Doğumların %75'i 38-42. gebelik haftaları arasında gerçekleşir. Yaklaşık %6 anne adayında doğum ağrıları 42. hafta dolmasına rağmen başlamaz. Geri kalan %20 anne adayı ise bebeğini 38. haftadan önce doğurur. Muhtemel doğum tarihinizi belirlerken son adet tarihinizin ilk gününü girdiğinizden eminseniz, sitenin otomatik hesaplayıcısının size verdiği tarihte doğum yapma şansınızın yalnızca %5 olduğunu bilmelisiniz. Anne adaylarının büyük kısmı bu tarihten beş gün önceki ve beş gün sonraki tarihlerden birinde doğum yaparlar.
Bu haftadan itibaren artık doğum sancıları her an başlayabileceğinden sancıların nasıl bir şey olduğu hakkında bilgi sahibi olmalısınız.
Gerçek doğum sancılarının başladığını ve artık çantanızı alıp hastaneye gitmeniz gerektiğini nasıl anlayacaksınız?
Doğum eyleminin ikinci evresinde ,yani rahim ağzının tam açık olduğu andan doğumun gerçekleşmesine kadar geçen sürede anne adayı ve /veya bebeğe ait nedenlere bağlı olarak doğumun normal olarak gerçekleşememesi sonucu vakum veya forseps uygulanır ve buna müdahaleli doğum adı verilir.Forseps ülkemizde çok az merkezde uygulanmakta olup yaygın olarak vakum uygulaması tercih edilmektedir.
Hangi durumlarda vakum uygulamak gerekir?
Anneye ait nedenler:
Doğumun sağlıklı bir şekilde tamamlanmasındaki en önemli faktör anne adayının düzenli ve etkili bir şekilde ıkınmasıdır.Ikınma çoğu kere bebek başının makat bölgesine yaptığı bası sonucu kendiliğinden bir dürtü olarak oluşur ve doktor tarafından yönlendirilir.Ikınma karın içi basıncını arttıran etkin bir efordur.
ü Ikınmanın uygun olmadığı bazı kalp hastalıklarında ,nörolojik hastalıklarda vakum önceden planlanır ve uygulanır.
Forseps bebeğin bir an önce doğurtulması maksadı ile kullanılan kaşık şeklinde aletlerdir. Forceps İngiliz cerrah P.Chamberlen tarafından , aksi halde anne veya bebeğin yaşamına malolabilecek zor bir doğumda bebeği doğum kanalından çekmek için tasarladığı maşa veya büyük bir pense benzeri çelikten yapılmış bir alettir. Çok eski çağlardan beri kullanıldığı tahmin edilmekle birlikte modern obstetriğe yaygın girişi 18. yy'da olmuştur. Forseps doğumun ikinci evresinin uzadığı hallerde, bebekte sıkıntı saptanması durumunda, ya da annenin ıkınmasının uygun olmadığı kalp hastalığı gibi durumlarda kullanılır. Forseps yalnızca geçerli bir neden varsa ve ameliyathane şartlarında kullanılmalıdır.Forsepsin başarısız olması durumunda her şey sezeryan için hazır olmalıdır
Forseps ne zaman kullanılır?
v Doğumun ikinci safhası uzadığı ve annenin bebeği dışarıya itemediği zaman,
Halkarasında bebeğin suyu denilen amniyon sıvısı bebeğin dış travmalardan korunmasını, kolay hareket etmesini, solunum sisteminin gelişimini, sabit ısıda tutulmasını sağlar. Bu sıvının etrafındaki zarlar yani amniyotik membranlar vagina ve serviksten yukarıya geçebilecek mikroorganizmalardan bebeği korurlar.
Erken membran rüptürü (EMR); amniyon kesesinin doğum henüz başlamadan yırtılması ve suların gelmeye başlamasıdır. 37. gebelik haftasından önce amniyotik membran yırtılmış ise prematüre EMR (PPROM) denir. Tüm gebeliklerin yaklaşık %10'unda görülür.
Anne adayları aniden vaginadan boşalan bir sıvıdan bahsederler. Ancak bu sıvı boşalması her zaman çok belirgin olmayabilir ve aralıklı olarak az miktarda gelebilir.
Erken membran rüptürü erken doğumun en önde gelen nedenlerindendir.
Doğum eyleminin 36. gebelik haftası tamamlanmadan önce başlamasına erken doğum tehdidi (EDT), eylemin bebeğin doğumuyla sonuçlanmasına preterm (zamanından önce) doğum ya da erken doğum adı verilir. Zamanından önce doğan bebek prematüre (olgunlaşmamış) olarak adlandırılır.
Tüm gebeliklerin yaklaşık %8'i erken doğum ile sonuçlanır.
Prematüre bebekte organ sistemleri ve özellikle de akciğerler tam olarak olgunlaşmamıştır ve bu nedenle erken doğum, bebeğe yoğun bakım uygulanmasını gerektiren ve/veya bebeğin doğumdan sonra erken dönemde ölümüne yolaçan nedenler arasında en ön sırada yer alır.
Erken doğum eylemi tanısı erken konursa durdurulabilir. Bu yüzden her anne adayının erken doğum tehdidi hakkında bilgi sahibi olması ve belirtilere karşı duyarlı olması önemlidir.
Doğum eylemi neden erken başlar?
Uzun zamandır vaktinden önce doğan bebekler prematur olarak adlandırılırdı. Ancak son zamanlarda bu eğilim değişmektedir. Maturite yaşı değil fonksiyonu belirtmektedir. Bu nedenle vaktinden önce doğan bir bebek fonksiyonları normal ise prematür olmayabilir. tanım olarak bakıldığında erken doğum ya da preterm doğum 37 gebelik haftasının tamamlanmasından önce dünyaya gelen bebeği tarif eder.Doğum sancılarının başlaması ise erken doğum tehdidi olarak adlandırılır. Erken doğumlar tüm doğumların yaklaşık %9-10'unu oluşturur.
Nedenler & Risk Faktörleri
Doğum esnasında annenin vajina ve perine bölgesinde meydana gelecek kontrolsüz yırtılmaları önlemek, doğum sonrası mesane ve barsaklardaki sarkmalara engel olmak ve bebeğin başını rahatlatmak için yapılan kesidir. Hastanın durumuna göre orta hat üzerinde (median) ya da yana doğru (mediolateral) olarak yapılabilir.
Epizyotomi yaygın olarak uygulanmasına rağmen anlatılan amaçların sağlanıp sağlanmadığı hala daha tartışmalıdır. Epizyo açılmasına rağmen yırtıklar meydana gelebilir veya ileri dönemlerde sarklamar ve buna bağlı idrar tutamama şikayetleri görülebilir. Ağrı ödem ve hematom ile enfeksiyon komplikasyonları epizyoyu takiben görülebilir.
Gebeliğin son adet tarihinden itibaren 42. haftanın sonunda sonlanmamasına gün aşımı denir. Yaklaış % 10 gebelikte görüldüğü ileri sürülse de bunların büyük bir kısmı gerçekte gün aşımı değil son adet tarihinin yanlış bilinmesinden kaynaklanmaktadır. Fetus da beyin gelişmemesi (anensefali), fetusun böbrek üstü bezlerinde aşırı büyüme, hipofiz bezinin olmaması gibi bazı fetal yapısal bozukluklar ile yine fetusa ait bazı enzim bozuklukları doğumnun gecikmesine yol açabilir. Daha önceki gebeliklerinde gün aşımı olan kişilerde bu durumun tekrarlama olasılığı yüksektir. Tüm bunlara rağmen yine de gün aşımı olan gebelerin %90'ından fazlasında belirgin bir neden bulunamaz. 42 haftanın sonunda doğum gerçekleşmediğinde plasentada yaşlanma belirtileri boygörtermeye başlar. Bebeğe giden oksijen ve besin maddelerinde yetmezlik görülür.
Doğumdan sadece altı hafta sonra bebeğinizle birlikte jimnastik yapabilirsiniz. Bu forma girme programı sadece anneler ve yenidoğan bebekleri için. Bu program sayesinde hem siz doğumdan önceki formunuza kavuşacaksınız, hem de bebeğiniz sizinle girdiği bu yakın ilişkiden ötürü mutlu olacak; algısı ve vücudu daha kolay gelişecek.
Doğumunuzdan sonra jimnastik yapmak istiyorsanız, bunu yapmak için temizliği bitirmeyi, küçüğün mamasını hazırlayıp, onu yedirip, yatırmayı beklemenize gerek yok. Bunu beklerseniz, hiçbir zaman uygun zamanı gelmez. Gelse bile siz yorgunluktan kolunuzu kaldıramayacak halde olursunuz. Beklemek yerine, zamanı iyi şekilde değerlendirin ve sevgili bebeğinizle birlikte jimnastik yapmanın tadına varın.
12 ay boyunca annenin her gün en az 50 kez 3.5 ile 5 kiloluk bebeği, uzanarak kucağına aldığı, çocuğun ağırlaşmasıyla bu yükün daha da arttığı kaydedildi. Araştırmacılar tarafından, annenin bel ağrısından sakınması için hazırlanan 10 temel kural, Amerikan Ortopedistler Akademisi yayın organında yer aldı.
Bu temel kurallar şöyle:
1- Doğum sonrası annenin günde 10 dakika egzersiz ve yer hareketleri yaparak vücudun gerilmesini sağlaması gerekiyor.
2- Anne doğumdan sonra 6 hafta içinde eski normal kilosunu dönmeli.
3- Anne, bebeği, kollarını uzatarak değil, göğse yakın bir mesafeden kucağa almalı. Anne, aynı zamanda vücudunu bükmemeye dikkat etmeli.
4- Anne çocuğu kucağına almak için dizlerini kırarak eğilmeli. Çocuğun kucağa alınmasından önce karın adalelerinin gerilmesi ve çocuğu kaldırmak için bacak adalelerinden kuvvet alınması gerekiyor.
Hamilelik ya da doğum sonrasında pek çok kadında duygu-durum bozukluğu meydana gelebiliyor.
1-Doğum sonrası hüzün yaşantısı:
Doğumu izleyen 2-4. gün oluşabilmektedir. Hafif düzeyde de olsa gerginlik,yorgunluk, çocuğunun ya da kendisinin sağlığını konu edinen endişeler, ağlama, sıkıntı, dikkati odaklayamama ve uykuya dalmada sorun ya da sık uyanma görülebilmektedir. Bu durum en yoğun olarak iki gün kadar yaşandıktan sonra, iki hafta kadar sonra düzelir. Doğum yapan kadınların en az yarısında görülmektedir. Belirtiler herhangi bir tedavi uygulanmadan kendiliğinden geçmektedir.
Doğum sonrası hüzünde risk etmenleri:
*Kişinin kanında bulunan kortizol düzeyinin yüksek olması
*Kişinin ilk adetinin yaşıtlarına göre daha küçük bir yaşta gerçekleşmesi
* Bireyinin adetlerinin yaşıtlarına göre daha kısa sürmesi.
Çevredekilerce yapılabilecekler: